Carl Giskes

De man die fossiele tinten

uit de aarde tovert

Carl Giskes (1949, Krefeld) besloot na een opleiding graveren en sierbestrating de wereld te gaan verkennen. In de jaren zeventig van de vorige eeuw trok hij naar Afrika en maakte daar een voettocht die zeven jaar duurde. Eerst liep hij langs de oostzijde vanuit Tunis naar Zuid-Afrika. Enkele jaren daarna bereisde hij vanuit Marokko de westkant van Afrika. Op die tocht maakte hij voor het eerst van zijn leven kennis met gebouwen van leem. De meest overweldigende ervaring deed hij op in Djenné, een stad die helemaal van leem is gebouwd en algemeen beschouwd wordt als een wereldwonder.

Leem een bijzonder natuurproduct

“Het warme gevoel dat je hebt als je in klei leeft, in de zogenaamde Derde Wereld, ervaar je niet in het Westen”, zegt Carl Giskes. Hij heeft met de bewoners geleefd in de rijke warmte van hun lemen huizen. Wat maakt leem nu zo bijzonder?

Klei bestaat uit 50% zuurstof, 40% silicium en 10% mineralen, sporenelementen en enzymen. Klei of leem ademt enerzijds dertig keer zoveel zuurstof uit als bakstenen en honderd keer zoveel als beton. De hoeveelheid silicium in klei of leem is dezelfde als de hoeveelheid silicium in het menselijk lichaam. Hun innerlijke elektriciteit is dezelfde. Anderzijds neemt leem dertig maal meer vocht op dan gewoon stucwerk.

Het bouwen met leem begon overigens al in de 10e eeuw in Duitsland. In Halle verrees het lemen kasteel Qiendinburg dat intussen is uitgeroepen tot Europees Monument.

De ontmoeting met Joseph Beuys

In 1977, terug van zijn wereldreis die hem ook naar Azie en Amerika had gebracht, begon Carl Giskes samen te werken met de beroemde Duitse kunstenaar Joseph Beuys. Deze vroeg Carl een gedeelte van zijn Free International University of Creativity and Interdisciplinary Research (FIU) te runnen op een kasteel in de Eifel. Uiteindelijk ging dit plan niet door.

Voor de Documenta van 1982 in Kassel… bedacht Beuys een zogenoemde ‘sociale sculptuur’. Hij maakte zijn leerling Carl verantwoordelijk voor het vinden van 7000 basalt stenen uit Duitse steengroeven, die naar Kassel getransporteerd moesten worden. Van deze stenen werd een driehoekige berg gemaakt op het veld voor het Friedericianum, het voornaamste expositiegebouw van de Documenta. Elke basaltsteen met een gewicht van 450 kilo moest vervolgens een plaats krijgen naast elk van 7000 eiken die rond Kassel geplant werden in die zomer.

Carl Giskes verdiept zich verder in het bouwen met leem

In Kassel ontmoette Carl Giskes leembouwarchitect Ir. Klaus Johannes Eckert, bewonderaar en student van de Egyptische architect Hassan Fathy. Hij maakte ook kennis met Gernot Minke, de eerste professor voor leembouw aan de Universiteit van Kassel. Carl Giskes had zijn inspirators gevonden en leerde de volgende jaren alles over leembouw.

In 1986 kwam Carl naar Amsterdam en tot 1990 was hij onder meer betrokken bij de creatie van het Adobe Paviljoen van de conferentie ‘Art meets Science and Spirituality in a changing Economy’. Hier waren panelontmoetingen waar bijvoorbeeld de Amerikaanse kunstenaar Robert Rauschenberg sprak met de Dalai Lama.

Oprichting van Tierrafino

Carl Giskes besloot in Nederland te blijven en richtte in 1992 ‘Leembouw Nederland’ op, dat later de naam ‘Tierrafino’ kreeg. Het was het eerste bedrijf in Nederland dat zich uitsluitend richtte op de productie en distributie van leemproducten en dat de stoot gaf tot het inzicht dat leem een prachtig èn gezond bouwproduct is. Bovendien was Carl Giskes de eerste die natuurlijke aardekleuren voor stucco’s en verf in Europa introduceerde. Met niet aflatende energie propageert hij zijn producten met lezingen, demonstraties, workshops en cursussen. Niet zonder succes.

“Een groeiend aantal architecten beseft dat de keuze voor leem vooral een gezonde keuze is”, zegt Carl Giskes. En onder die architecten zijn niet de minsten, bijvoorbeeld de Zwitsers toparchitecten Herzog en De Meuron. Ook in de pers zijn de meningen louter positief. Zo stelde een journalist dat hij “het gebruik van leem tot nieuwe hoogten van elegantie en gedistingeerde schoonheid heeft gebracht’.

Bedrijf, showroom, atelier, laboratorium, proefopstelling en klaslokaal

Sinds 2008 is Tierrafino gevestigd aan de Archangelkade 23 bij de Minervahaven in Amsterdam. In de bedrijfs- en kantorenruimten laat Tierrafino zien hoe weldadig biologische bouwproducten als leem, stro en kalk kunnen worden ingezet om een gezond binnenhuisklimaat te creëren, met natuurlijke kleuren als bijkomend voordeel.

In samenwerking met de firma Leemwerk is een stamplemen paviljoen in de loods gebouwd, dat tijdens diverse workshops is afgewerkt met Tadelakt.
In de bedrijfsruimte worden alle Tierrafino producten vervaardigd en van daaruit gedistribueerd.

De bedrijfsruimte is tevens showroom, atelier, laboratorium, proefopstelling en klaslokaal. Hier worden nieuwe producten bedacht, ontwikkeld, getest en getoond. En er zijn regelmatig workshops, bijeenkomsten en exposities van beeldende kunstenaars. Zo organiseerde Tierrafino in 2014 een internationale tentoonstelling die in elke stad lokale kunstenaars uitnodigt een Bison en te maken om zo deel uit maken van de reizende Bison Caravan.

Tierrafino is een merk in beweging. Carl Giskes zijn organisatie en medewerkers zijn voortdurend bezig bestaande producten te verbeteren en nieuwe te ontwikkelen. Hij gelooft heilig in zijn missie: een essentiële bijdrage leveren aan een mooie, gezonde en milieuvriendelijke leefomgeving waar mensen zich echt thuisvoelen.